دیسک کمر چیست؟
دیسک‌ها ساختاری بین مهره‌های کمر هستند که با شکل ژله‌ای مانند از وارد شدن فشار به مهره‌ها جلوگیری میکنند. اگر دیسک کمر از محل اصلی خود خارج شود (بیرون بزند) بر روی عصب فشار زیادی وارد خواهد شد که با درد، تنگی نفس و کاهش قدرت عضلات همراه می‌شود. با ادامه مقاله از سایت فیزیوتراپی فانتوم زنجان همراه باشید.
بخش ژلاتینی دیسک کمر در داخل وجود دارد و حلقه بیرونی آن معمولا سخت و لاستیکی است. زمانی‌که تشخیص می‌دهند فرد دچار فتق دیسک شده منظور بیرون آمدن قسمت داخلی دیسک از حلقه بیرونی است.
دیسک کمر کجاست؟
ستون فقرات ما از مهره‌های روی هم قرار گرفته ساخته شده‌اند. در جواب این سوال که دیسک کمر کجاست باید یگوییم، مجموع این مهره‌ها 33 عدد است که 5 دیسک در مهره‌های کمری وجود دارد و در انتها به استخوان ساکروم و دنبالچه ختم می‌شوند.
به بالشتک‌های نرم و اسفنجی بین مهره‌ها دیسک می‌گویند که برای عملکرد صحیح ستون فقرات مهمی دارند. درواقع این دیسک‌ها بین مهره‌های ستون فقرات همچون یک ضربه‌گیر مانع آسیب‌های ناشی از فعالیت روزمره می‌شوند و امکان حرکت ستون فقرات به جهات مختلف را فراهم خواهند کرد.
بیشتر بخوانید: نحوه استراحت برای درمان دیسک کمر
خوب است بدانید که دیسک کمر در صورت عدم درمان به‌موقع می‌تواند باعث ضعف شدید عضلات پا و فلج دائمی شود. بنابراین بهتر است برای درمان این عارضه به دکتر متخصص ستون فقرات یا فیزیوتراپیست مراجعه کنید.
فهرست مطالب مرتبط(روی آنها کلیک کنید)
علائم دیسک کمر
فرد علائم درد دیسک کمر را بیشتر در یک طرف بدن خود احساس می‌کند. اگر برای شما سوال پیش آمده علائم دیسک کمر چیست باید بگوییم نشانه‌های اصلی آن بر اساس محل و میزان فشاری که به عصب وارد شده مشخص می‌شود.
آنها شامل موارد زیر هستند:
- احساس گرفتگی پاها خصوصا پشت زانو
- احساس سوزن سوزن شدن یا بی‌حسی در ناحیه عصب آسیب دیده پا و کمر
- ضعف عضلات اطراف عصب آسیب دیده پا و کمر درنتیجه زمین خوردن یا عدم توانایی بلند کردن اجسام
- درد پاها ناشی از فتق دیسک در انتهای ستون فقرات همراه با احساس درد در ناحیه باسن، ران و ساق (با سرفه، عطسه، حرکت و ایستادن تشدید می‌شود)
بیشتر بخوانید: درمان دیسک کمر با طب سوزنی
درد دیسک کمر به کجا می‌زند؟
خارج‌شدن قسمت داخلی دیسک، مواد شیمیایی‌ای را آزاد می‌کند که این مواد ممکن است عصب‌ها را تحریک کنند و سبب بروز التهاب و درد شوند؛ گاهی اوقات نیز به علت وجود گودی کمر زیاد ممکن است بیمار در ناحیه کمر احساس درد کند. بنابراین باید کمردرد را اصلی‌ترین نشانه درد دیسک کمر معرفی کرد که معمولا با سفتی همراه است و بیمار انتشار آن را در قسمت پاها بیشتر احساس می‌کند.
بیشتر بخوانید: کمربند طبی برای درمان دیسک کمر
علت دیسک کمر
دلیل اصلی این اتفاق عبارت است از:
چاقی: منجر به افزایش فشار بر دیسکهای ستون فقرات می‌شود.
ضربه: پرت شدن یا به شدت زمین خوردن دیسک کمر را جابه‌جا می‌کند.
تصادفات: ضربه ناشی از تصادف در ناحیه کمر باعث شکستگی دیسک می‌شود.
حرکت اشتباه: بلند کردن اجسام سنگین یا به شدت چرخیدن هنگام فعالیت ورزشی می‌تواند دیسک ستون فقرات را پاره کند.
افزایش سن: با بالا رفتن سن، دیسک‌ها به‌طور طبیعی خشک و ضعیف می‌شوند که باعث پارگی یا شکننده شدن آنها خواهد شد.
ضعف عضلات پشتی: این عضلات به استوار ماندن و درست راه رفتن فرد کمک میکنند که ضعف آنها می‌تواند فشار بر دیسکهای ستون فقرات را افزایش دهد.
جراحی‌های قبلی: جراحی در ناحیه کمر باعث ایجاد تغییر ساختار کمر و تغییر در توزیع وزن بدن می‌شود که از عوامل موثر در دیسک کمر است.
درد دیسک کمر چگونه است؟
برخی افراد دچار دیسک ستون فقرات خفیف شده و علائمی خاصی تجربه نمی‌کنند. اما اکثر مبتلایان به این عارضه در کمر و پاها احساس درد دارند. بیشترین میزان درد مربوط به احساس سون سوزن شدن در پا گزارش شده که با ایستادن، حرکت ناگهانی، چرخش سریع و نشستن طولانی مدت تشدید خواهد شد.
عوارض دیسک کمر
نخاع در زیر کمر به صورت ریشه‌های عصبی ادامه پیدا می‌کند که به آن دم‌اسبی cauda equina می‌گویند. در برخی مواقع احتمال این وجود دارد که دیسک کمر باعث فشار بیش از حد بر این ریشه‌های عصبی شود. در صورت عدم تشخیص و درمان به‌موقع ممکن است ضعف شدید یا فلج کامل پاها اتفاق بیافتد.
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
در صورت بروز مشکلات زیر حتما به دکتر متخصص ستون فقرات یا فیزیوتراپیست مراجعه کنید:
- شدیدتر شدن علائم
- اختلال در زندگی روزمره
- مشکل در راه رفتن یا ایستادن
- اختلال در عملکرد مثانه و روده
- از بین نرفتن علائم پس 4 تا 6 هفته
تشخیص دیسک کمر
دکتر متخصص ستون فقرات یا فیزیوتراپیست برای تشخیص علت دیسک ستون فقرات معاینه فیزیکی انجام می‌دهد. او از شما می‌خواهید بر روی تخت صاف دراز بکشید و پاهایتان را جمع کنید. با این کار موارد زیر را بررسی خواهد کرد:
- توانایی راه رفتن
- قدرت عضلانی پا و کمر
- عکس‌العمل غیرارادی بدن
- توانایی احساس ضربات آهسته، لرزش و خراش
در برخی مواقع پزشک برای تشخیص دقیق عصب آسیب دیده به تست‌های بیشتری نیاز دارد که می‌توانید آنها را در جدول زیر مشاهده کنید:
► عکس رادیوگرافی بررسی مهره‌های ستون فقرات
► MRI تشخیص محل فتق دیسک و شناسایی عصب آسیب‌دیده
► CT اسکن تشخیص و تایید دیسک آسیب‌دیده
► الکترومیوگرافی (EMG) اندازه‌گیری فعالیت الکتریکی عضلات هنگام انقباض و زمان استراحت
► مطالعه هدایت عصبی (NCS) اندازه‌گیری توانایی عصب‌ها در انتقال سیگنال الکتریکی از یک انتهای عصب به انتهای دیگر
دو مورد آخر نوار عصب و عضله هم نامیده می شود.
بیشتر بخوانید: ورزش یوگا برای چه بیماری هایی مفید است
درمان دیسک کمر
اغلب افراد برای درمان دیسک ستون فقرات ابتدا روش های سنتی همچون کاهش فعالیت سنگین و استراحت را انتخاب میکنند. اما اگر دیسک کمر دچار بیرون زدگی یا برآمدگی شده باشد نیاز به درمان پزشکی و مصرف دارو خواهید داشت.
فیزیوتراپی
دکتر فیزیوتراپیست به شما روش قرار گرفتن صحیح بدن، بلند شدن و راه رفتن را آموزش می‌دهد و با تمرینات اصولی به تسکین درد، رفتن دیسک به داخل به مرور زمان ،انجام مجدد فعالیت روزمره، تقویت کمر، ساق پا و شکم کمک می‌کند.همچنین در فیزیوتراپی با استفاده از الکتروتراپی ، طب سوزنی ، لیزر پرتوان و تکار تراپی در کنار تمرین درمانی سبب بهبود دیسک کمر می شود.
بر اساس مقاله های روز دانشگاه های پزشکی اروپا استفاده از لیزر پرتوان فیزیوتراپی یکی از بهترین راه های درمان دیسک کمر می باشد.
برای آشنایی بیشتر با لیزر پرتوان روی آن کلیک کنید.
بیشتر بخوانید: درمان دیسک کمر با لیزر پرتوان
بیشتر بخوانید: درمان دیسک کمر با تکار تراپی
درمان دارویی
پمادهای موضعی مثل روماتکس
داروهای مُسکن مثل دیکلوفناک (Diclofenac) و ناپروکسن (naproxen)
داروهای کورتون مثل گاباپنتین (Gabapentin) و پرگابالین (Pregabalin)
بیشتر بخوانید: آیا درد شانه به اعصاب ربط دارد؟
تزریق استروئید
این پروسه درمانی شامل تزریق کورتیکواستروئید و یک عامل بی‌حس‌کننده به فضای اپیدورال ستون فقرات است. دارو در کنار ناحیه‌ای که درد دارد تزریق می‌شود تا ورم و التهاب عصب‌ها را کاهش دهد. حدود ۵۰ درصد از بیماران پس از تزریق اپیدورال متوجه تسکین فوری درد می‌شوند.
درمان‌های جراحی
درصورتی‌که فرد علائم درد دیسک کمر ناشی از آسیب عصبی (ضعف یا ازدست‌دادن احساس در پاها) را تجربه کند و دارو درمانی نتیجه‌بخش نباشد، ممکن است جراحی توصیه شود.
آنها عبارتند از:
دیسککتومی: برداشتن بخشی یا تمام دیسک آسیب دیده برای کاهش فشار عصب نخاعی
لامینکتومی: برداشتن بخشی از مهره لامینا و ایجاد فضای بیشتر برای عصب ستون فقرات
فیوژن : ثابت کردن دو یا چند مهره به یکدیگر با پلاتین
بیشتر بخوانید: درمان دیسک کمر با منوال تراپی
روش‌های پیشگیری از درد دیسک کمر
با این که همیشه نمی‌توان از فتق دیسک کمر جلوگیری کرد اما می‌توانید با رعایت موارد زیر خطر بروز این اختلال را کاهش دهید:
► حفظ تناسب اندام
► پرهیز از رانندگی طولانی‌مدت
► پوشیدن کفش با پاشنه استاندارد
► اجتناب از نشستن و ایستادن طولانی
► خوابیدن به سمت پهلو به جای روی شکم
► انجام تمرینات منظم ورزشی برای تقویت عضلات
► عدم انجام حرکت‌های ناگهانی همچون خم شدن یا چرخش
► خم کردن زانو ها به‌جای کمر هنگام بلند کردن اجسام سنگین
► عدم مصرف نیکوتین به‌دلیل کاهش اکسیژن‌رسانی به دیسک‌ها
► قرار دادن بدن در حالت درست هنگام راه رفتن، خوابیدن، ایستادن و نشستن
بیشتر بخوانید: نحوه صحیح خوابیدن ، نشستن و رانندگی برای بیماران دیسک کمر
► ورزش‌های موثر برای دیسک کمر
برخی افراد تصور میکنند برای بهبودی دیسک کمر باید به‌طور مداوم استراحت کنند. این در حالی است که انجام بعضی از تمرینات اصولی علائم درد را کاهش می‌دهد.
بیشتر بخوانید: درمان دیسک کمر با تمرین درمانی