اسکولیوز چیست؟
اسکولیوز (انحراف ستون فقرات) یک واژه ی یونانیبه معنای کج است. وقتی که به فرد از پشت نگاه می کنید، ستون فقرات باید از بالا به پایین کاملا صاف به نظر برسد. در صورتی که ستون فقرات به یک طرف منحرف شده باشد، این وضعیت اسکولیوز نام دارد.این انحراف ممکن است به راست یا به چپ باشد. شدت این انحراف می تواند از میزان جزئی تا شدید متغیر باشد. انحراف ستون فقرات می تواند در قسمت پایین ستون فقرات (انحراف کمر) و یا در قسمت های بالاتر ستون فقرات (انحراف قفسه ی سینه ای) ایجاد شود. در برخی موارد دو انحراف مانند شکل S وجود دارد. با ادامه این مقاله از فیزیوتراپی فانتوم زنجان همراه باشید.
فهرست مطالب مرتبط(روی آنها کلیک کنید)
علائم و نشانه ها
در اغلب موارد، شروع بیماری اسکولیوز (انحراف ستون فقرات)، تدریجی و بدون درد است. اسکولیوز معمولا در هنگام خم شدن به جلو بیشتر قابل مشاهده است. گاهی اوقات ممکن استکودکی به اسکولیوز خفیف دچار شده باشد بدون این که خودش و یا والدینش متوجه این وضعیت شوند. این امر اغلب به این دلیل است که این بیماری معمولا در سنین نوجوانی و بلوغ رخ می دهد و در این سن، کودکان معمولا خجالتی هستند و والدین پشت عریان آن ها را نخواهند دید تا متوجه مشکل شوند. اسکولیوز (انحراف ستون فقرات) می تواند موجب درد خفیف و عدم تعادل عضلات شود. اگر اسکولیوز تشدید یابد، می تواند بدشکلی بیشتری ایجاد کند. این امر به این دلیل است که وقتی ستون فقرات به یک سمت منحرف می شود، با تشدید این انحراف، استخوان های کوچک (مهره ها)که ستون فقرات را تشکیل می دهند نیز پیچ می خورند. در این حالت همه ی عضلات، رباط ها و دنده های متصل به آن ها نیز همراهشان پیچ می خورند. در نتیجه:
اگر اسکولیوز در ناحیه ی قفسه ی سینه ایجاد شده باشد، دنده ها و تیغه ی شانه (کتف) به شکل یک برآمدگی در یک سمت از پشت، بیرون می زنند. همچنین ممکن است یک شانه پایین تر از شانه ی دیگر قرار بگیرد و یک کتف ممکن است بالاتر از دیگری قرار بگیرد.
اگر اسکولیوز در ناحیه ی کمر ایجاد شود، می تواند باعث شود که لگن در یک سمت به جلو کشیده شود و یک پا ممکن است از پای دیگر کوچکتر به نظر برسد.
چنانچه اسکولیوز (انحراف ستون فقرات) شدید باشد و درمان نشود، می تواند بعدا در زندگی فرد مشکلاتی ایجاد کند. برای مثال اگر بدشکی در ناحیه ی سینه خیلی شدید باشد، ممکن است فرد به کمردرد های شدید و مشکلات قلبی و تنفسی دچار شود. به هر حال این حالات به ندرت اتفاق می افتد.
انواع و علت اسکولیوز (انحراف ستون فقرات)
- اسکولیوز غیر ساختاری (وضعیتی یا عملکردی) در این نوع اسکولیوز(انحراف ستون فقرات) ، ستون فقرات از لحاظ ساختمانی طبیعی است، اما به دلایل دیگری مثل نابرابری طول پاها و یا اسپاسم عضلانی در عضلات کمر، ستون فقرات به نظر کج می رسد. این انحراف معمولا جزئی است و با خم شدن فرد به جلو یا به کنار، این انحراف برطرف می شود.
- اسکولیوز ساختاری در این موارد انحراف ستون فقرات ثابت است و با تغییر حالت فرد از بین نمی رود. اسکولیوز ساختاری انواع مختلفی دارد:
1- ایدیوپاتیک: در این حالت علت ایجاد عارضه شناخته شده نیست. بیش از 80% از موارد اسکولیوز از نوع ایدیوپاتیک است. 2- عصبی-عضلانی: در این حالت انحراف ستون فقرات به دلیل شرایطی که عضلات یا اعصاب کمر را تحت تاثیر قرار داده است، ایجاد می شود. برای مثال ممکن است در اثر بیماری هایی مثل دیستروفی عضلانی، فلج اطفال، فلج مغزی و یا نوروفیبروماتیز ایجاد شود. هر کدام از این بیماری ها، علایم و مشکلاتی علاوه بر اسکولیوز ایجاد می کنند. از هر 10 مورد اسکولیوز، تقریبا یک مورد علت عصبی-عضلانی دارد. 3- امراض استخوانی: در این مورد، انحراف ستون فقرات به دلیل ناهنجاری های استخوانی به وجود می آید. 4- مادرزادی: در این حالت هنگام رشد جنین درون رحم، ستون فقرات به طور صحیح شکل نگرفته است. این حالت علت ابتلا به اسکولیوز در 1 مورد از هر 10 مورد است. در ادامه در مورد رایج ترین نوع اسکولیوز یعنی اسکولیوز ایدیوپاتیک صحبت خواهیم کرد.
چه کسانی به اسکولیوز ایدیوپاتیک (اسکولیوز با علت ناشناخته) مبتلا می شوند؟ اسکولیوز ایدیوپاتیک می تواند در هر مرحله ای از کودکی اتفاق بیفتد. علت و چگونگی ایجاد آن ناشناخته است. علت ایجاد آن وضعیت خاص بدن نیست و نمی توان از بروز آن جلوگیری کرد. اسکولیوز (انحراف ستون فقرات) ایدیوپاتیک اغلب در طول رشد ناگهانی بدن در دوران بلوغ و اوایل نوجوانی (در دختران معمولا در سنین بین 10 تا 12 سال و در پسران در سنین بین 11 تا 16 سال) ایجاد می شود. تقریبا از هر 40 کودک، یک کودک به درجاتی از اسکولیوز مبتلا می شود. اسکولیوز خفیف معمولا دختران و پسران را به یک میزان تحت تاثیر قرار می دهد، اما حالت متوسط و شدید آن در دختران شایع تر است. اسکولیوز ایدیوپاتیک یک بیماری ارثی نیست، با این حال حدود 25% از افراد مبتلا به اسکولیوز در اعضای خانواده شان یک یا چند مورد مشابه دیده می شود.
تشخیص
اسکولیوز (انحراف ستون فقرات) اغلب هنگام خم شدن فرد به جلو قابل تشخیص است. در حالت خم شدن به جلو، برآمدگی موجود در ستون فقرات بیشتر مشخص است. چنانچه پزشک شما اسکولیوز یا کجی انحراف ستون فقرات را تشخیص دهد، معمولا به شما توصیه خواهد کرد که به یک متخصص ستون فقرات مراجعه کنید. گاهی اوقات از پشت فرد توسط اشعه ی X عکسبرداری می شود تا زاویه ی انحراف را به دست آورند. در این صورت شدت بیماری و احتمال تشدید آن مشخص می شود. در برخی موارد به سایر آزمایشات مثل MRI یا سی تی اسکن گردن نیاز خواهد بود.
راه ها و روش های درمان
درمان اسکولیوز (انحراف ستون فقرات) همواره آسان نیست. برخی افراد جوان اصلا به درمان نیازی دارند و تنها نیازمند مراقبت و توجه هستند. چنانچه درمان ضروری باشد، گزینه های زیادی شامل کمربند های طبی، فیزیوتراپی، ورزش، و عمل جراحی می توانند سودمند باشند.
- ورزش و فیزیوتراپی همراه با استفاده از بریس در مورد کودکانی که نیاز به استفاده از بریس دارند، یک برنامه ی ورزشی می تواند به بهبود مشکل کودک و همچنین کجی کشکک زانو کمک کند و در مدتی که از بریس استفاده نمی شود، ماهیچه ها را محکم نگه می دارد.باید توجه کنیم که برای هر بیمار برطبق زاویه اسکولیوز و نوع آن درمانهای ورزشی متفاوت خواهد بود.
تمرینات ورزشی و فیزیوتراپی موجب بهبود موارد زیر می شود:
-تحرک قفسه ی سینه - تنفس مناسب. تمرینات هوازی می تواند به بهبود و یا جلوگیری از کاهش عملکرد ریه کمک کند. - قدرت عضلانی (به خصوص در عضلات شکم) - انعطاف پذیری ستون فقرات.افرادی که تمرینات ورزشی به منظور بهبود انعطاف پذیری نیم تنه انجام می دهند، احتمال بهبود خمیدگی و انحراف ستون فقراتشان وجود دارد. - وضعیت صحیح بدن. تمرین کردن برای داشتن ژست صحیح مخصوصا جلوی آینه یک بخش بسیار مهم از هر برنامه ی فیزیوتراپی است. فردی که به خمیده بودن ستون فقراتش عادت کرده است، وقتی برای اولین بار به او آموزش داده می شود که چگونه به نحو صحیح باید ستون فقراتش را نگه دارد، ممکن است احساس کند که در این حالت ستون فقراتش کج می باشد. در این صورت با نگاه کردن در آینه می توانید وضعیت صحیح بدن را بررسی کنید. - فرد همچنین باید آموزش ببیند که در هنگام استفاده از بریس فعالیت های روزانه اش را انجام دهد.
- کمربند طبی
چنانچه کودک شما در حال رشد است و به اسکولیوز یا کجی ستون فقرات خفیف دچار است، پزشک ممکن است کمربند طبی یا بریس را توصیه کند. استفاده از کمربند طبی اسکولیوز را درمان نمی کند، بلکه معمولا از تشدید انحراف جلوگیری می کند. اغلب کمربندهای طبی را باید طی روز و شب استفاده کرد. هرچه زمان استفاده از کمربند طبی در طول شبانه روز بیشتر باشد، تاثیر آن نیز بیشتر خواهد بود. کودکانی که از بریس یا کمربند طبی استفاده می کنند، معمولا می توانند در اغلب فعالیت ها و با محدودیت کم شرکت کنند.در صورت لزوم کودکان می توانند برای ورزش کردن یا انجام یا سایر فعالیت های فیزیکی، کمربند طبی خود را باز کنند.
با توقف رشد استخوان ها دیگر نیازی به بریس نیست. این زمان:
تقریبا 2 سال پس از شروع قاعدگی دختران اتفاق می افتد. هنگامی است که پسران نیاز به اصلح روزانه پیدا می کنند. دیگر تغییراتی در قد فرد ایجاد نمی شود. کمربندهای طبی در دو نوع اصلی وجود دارند:
بریس زیر بغل: این نوع کمربند از مواد پلاستیکی مدرن ساخته شده و طوری طراحی شده که با بدن فرد مطابقت کند. این بریس چسبان تقریبا در زیر لباس دیده نخواهد شد و کاملا زیر بغل و اطراف قفسه ی سینه و باسن را می پوشاند. بریس های زیر بغل برای انحنای ناحیه ی بالایی قفسه ی سینه و گردن مناسب نیست.
بریس میلواکی یک بریس کامل نیم تنه دارای حلقه ی گردنی و نگهدارنده ی چانه و پشت سر است. به دلیل دست و پا گیر بودن بریس میلواکی، تنها در صورتی از این نوع بریس استفاده می شود که بریس زیر بغل فایده ای نداشته باشد.
- عمل جراحی اسکولیوز (انحراف ستون فقرات) شدید معمولا در طول زمان تشدید می یابد، بنابراین پزشک شما ممکن است روش عمل جراحی، جهت درمان انحراف ستون فقرات (اسکولیوز) را پیشنهاد دهد تا از شدت خمیدگی ستون فقرات بکاهد و از بدتر شدن آن جلوگیری کند.