تنگی کانال نخاع کمری به چه معناست؟
نخاع و ریشه های عصبی داخل کانالی در ستون فقرات عبور میکنند که شامل بخشهای استخوانی و رباطها میشود. به دلایل مختلف ممکن است این کانال تنگ شود و باعث فشار روی نخاع و ریشه های عصبی گردد. شایعترین قسمتی از ستون فقرات که به این مشکل دچار میگردد قسمت کمری است.
تنگی کانال نخاع کمری چیست؟
تنگی کانال نخاعی کمر به ضخیم شدن بافت‌های اطراف کانال نخاعی کمر و فشار بر روی نخاع و اعصابی که از آن خارج میشوند، اطلاق میشود. علائم آن شامل درد کمر، سرفه، کاهش حساسیت و تحریک اعصاب است. درمان آن شامل فیزیوتراپی، مصرف داروهای ضد التهابی، کورتیکواستروئیدها و در موارد شدیدتر، جراحی است. این بیماری ممکن است به علت تنگی طبیعی کانال نخاعی کمر، بیماریهای التهابی، زوال مفصل کمر و… ایجاد شود.
بیشتر بخوانید: نحوه صحیح خوابیدن ، نشستن ، رانندگی و بلند کردن اشیاء از زمین در بیماران مبتلا به تنگی کانال نخاعی
علت تنگی کانال کمری چیست؟
در واقع ایجاد تنگی کانال کمری قسمتی از روند پیری ستون فقرات است و معمولا در سن بالای ۶۰ سال، در برخی خفیف‌تر و در برخی شدیدتر خود را نشان میدهد. با گذر زمان به تدریج زوائد استخوانی در اطراف مفاصل ستون فقرات و لبه‌های کانال نخاعی ایجاد میگردد و رباطها هم انعطاف پذیری خود را از دست داده و حجم آنها افزایش می‌یابد و به این شکل با برجسته شدن به داخل کانال نخاعی فضای نخاع را محدود و تنگ میکنند.
نوعی تنگی کانال کمری به صورت مادرزادی وجود دارد که شکل و ساختار مهره ها به گونه‌ای است که فضای کانال نخاعی را محدود می‌نماید. این افراد معمولا در سنین جوانی متوجه این موضوع نمیشوند اما با شروع میانسالی و در زمانی که روندهای پیری ستون فقرات شروع شده و در واقع در سن کمتری از سایرین علائم بیماری را نشان میدهند.
علائم تنگی کانال کمر چیست؟
طبیعتا روند پیری ستون فقرات با درد در ناحیه کمر هم همراه خواهد بود. این درد با فعالیت و راه رفتن تشدید میگردد. به تدریج با ایجاد تنگی، علامتی به نام “لنگش” خود را نشان میدهد؛ به این صورت که پس از مسافتی راه رفتن بیمار در پاها احساس درد، بی حسی، گز گز و یا ضعف میکند و دیگر نمی تواند به مسیر خود ادامه دهد مگر اینکه مدتی بنشیند و استراحت کند تا به اصطلاح “پاهای او آزاد شوند”. غیر از استراحت، گاهی با خم شدن به جلو نیز این احساس رهایی از درد پا برای فرد ایجاد میگردد و بیماران تنگی کانال تمایل دارند که پس از مقداری پیاده روی بایستند و به جلو خم شوند. مساله مهم این است که در بیشتر بیماران این علائم پیشرونده است؛ یعنی اگر الان پس از یک ربع پیاده روی نیاز به استراحت دارند، شش ماه قبل میتوانستند نیم ساعت پیاده روی بی وقفه داشته باشند و در ماههای بعد احتمالا بعد از ده دقیقه باید جایی را برای نشستن پیدا کنند. در صورتی که با این علائم موجه شدید بهترین راه حل مشورت با پزشک متخصص میباشد که در رابطه با این بیماری پزشک مورد نظر ما جراح مغز و اعصاب است .
بیشتر بخوانید: درمان تنگی کانال نخاعی با لیزر پرتوان
بیشتر بخوانید: درمان تنگی کانال نخاعی با تکار تراپی
درد سیاتیک در بیماران مبتلا به تنگی کانال نخاعی کمری
علامت دیگری که در بعضی بیماران تنگی کانال کمری مشاهده میشود درد سیاتیک است. سیاتیک در واقع اسم بیماری خاصی نیست، بلکه یک نوع علامت و درد است به این شکل که این درد از کمر یا باسن شروع شده و به پشت ران و زانو و بعد ساق پا و مچ تیر میکشد. معمولا درد سیاتیک این بیماران هم با فعالیت و راه رفتن، ایجاد یا افزایش می‌یابد.
در مراحل پیشرفته بیماری، درد کمر، درد پا و گزگز پاها تقریبا همیشه وجود دارند و بیمار قادر به حرکت و راه رفتن نیست و حتی ممکن است به بی اختیاری ادرار و مدفوع و از کار افتادن -یا به اصطلاح “فلجی”- پاها منجر گردد.
تشخیص تنگی کانال نخاعی کمری چگونه است؟
برای بیماری که مشکوک به تنگی کانال کمر است معمولا با انجام ام آر آی انجام بیماری تشخیص داده میشود. در کنار آن، نوار عصب و عضله هم میتواند میزان درگیری و آسیب اعصاب پاها را بهتر نشان دهد. گاهی انجام عکس ساده، سی تی اسکن و اسکن استخوان برای تشخیص بیماریهای همزمان با تنگی کانال بکار میروند.
چه بیماری هایی با تنگی کانال کمری همراهی دارند؟
در برخی بیماران تنگی کانال با سایر مشکلات ستون فقرات همراه است؛ مانند بیماری دیسک کمر ،سرخوردگی مهره کمر و پوکی استخوان. پس نباید این تصور وجود داشته باشد که فقط با یکی از این بیماریها درگیر هستیم و گاهی لازم است همزمان چند مشکل با هم درمان شوند. به عنوان مثال گاهی لازم است با درمان دارویی تزریقی یا خوراکی به سرعت جلوی پیشرفت پوکی استخوان گرفته شود وگرنه موفقیت هر نوع درمانی برای تنگی کانال کمر بسیار کم خواهد بود و یا اینکه اگر تنها راه ممکن برای تنگی کانال یک بیمار جراحی باشد، بررسی از نظر لقی و سرخوردگی مهره ضروری است تا حین عمل به غیر از تراشیدن استخوانها و آزاد کردن عصب ها، با کمک پلاتین گذاری ناپایداری و لقی مهره‌ها هم درمان شوند.
پیشگیری از ابتلا به تنگی کانال نخاعی
برای پیشگیری از تنگی کانال نخاعی کمر، بهتر است از این راهکارها استفاده کنید:
ورزش : ورزشهای مختلف مانند پیاده‌روی، شنا، دویدن و موارد دیگر باعث افزایش قدرت عضلات پشتی میشوند که میتواند کمک کند که فشار و تراکم کانال نخاعی کمر کاهش پیدا کند. همچنین با مراجعه با این لینک میتوانید با تعدادی از ورزش های مناسب برای تنگی کانال نخاعی آشنا شوید
کنترل وزن : کاهش وزن اضافی میتواند فشار اضافی روی کانال نخاعی کمر را کاهش دهد و احتمال ابتلا به تنگی کانال نخاعی را کاهش دهد.
بهبود نحوه نشستن : نشستن به شیوه درست باعث کاهش فشار روی نخاع و ریشه های اعصاب میشود. بهتر است به شیوه درست نشستن آموزش داده شود.
پرهیز از بارهای سنگین : برداشتن بارهای سنگین مانند صندلی های بزرگ، کیسه های سنگین و سایر اشیاء مشابه میتواند فشار بیشتری روی نخاع کمری ایجاد کند.
درمان صحیح : برای درمان بیماری‌هایی که ممکن است باعث تنگی کانال نخاعی کمر شوند مانند آسیب‌های نخاعی، آسیب‌های مزمن، التهابات و آسیب های دیسک، باید به صورت درست و به موقع درمان شوند.
در نهایت، اگر شما علائمی از تنگی کانال نخاعی کمر مشاهده می کنید، بهتر است به پزشک خود مراجعه کنید و درمان مناسب را دریافت کنید.
بیشتر بخوانید: درمان تنگی کانال نخاعی با طب سوزنی
درمان های تنگی کانال نخاعی کمر چیست؟
همانطور که ذکر شد تنگی کانال کمر بخشی از روند پیری ستون فقرات است و در همه افراد به درجاتی ایجاد میشود؛ پس کاری که میتوان در مراحل اولیه انجام داد جلوگیری از پیشرفت آن و یا حداقل کند کردن سیر بیماری است. مهمترین اقدام ها برای این کار پرهیز از ایجاد فشار بیش از حد روی ستون فقرات در کارها و فعالیتهای روزمره و انجام ورزش صحیح است. رانندگی طولانی، خم و راست شدن مکرر، بلند کردن اجسام سنگین و نشستن و بی‌حرکتی طولانی روی صندلی همه سبب تسریع پیشرفت بیماری میشوند.
از طرف دیگر، انجام فعالیتهای ورزشی منظم و صحیح مثل پیاده روی در سطح بدون‌شیب، نرمشهای تقویت کننده عضلات کمر، آب درمانی و شنا با افزایش توان مقاومتی ستون فقرات نه تنها مانع آسیب بیشتر میشوند بلکه با افزایش قدرت عضلات کمر و پاها میتوانند علائم بیمار را برطرف نمایند. انجام نرمشهای ستون فقرات، تغذیه مناسب شامل ویتامین های “ث” و “د” و نیز مصرف لبنیات و کلسیم و گرم نگه داشتن کمر خصوصا در فصلهای سرد سال مهمترین اقدامات و درمانهای خانگی برای این بیماری در مراحل نه چندان پیشرفته هستند.
درمان تنگی کانال نخاعی با فیزیوتراپی
فیزیوتراپی برای تنگی کانال نخاعی معمولاً شامل تمرینات و کشش هایی است که برای بهبود وضعیت بدنی، قدرت، انعطاف پذیری و تعادل طراحی شده اند. این تمرینات می تواند به کاهش فشار روی نخاع و اعصاب، بهبود جریان خون و کاهش علائم کمک کند. فیزیوتراپی همچنین می تواند به بهبود تحرک و کاهش خطر افتادن و سایر عوارض مرتبط با تنگی کانال نخاعی کمک کند.
سایر راهکارهای فیزیوتراپی در درمان تنگی کانال نخاعی
گرما یا یخ درمانی: گرما یا یخ درمانی ممکن است برای کمک به کاهش درد و التهاب استفاده شود.
برنامه درمانی فردی: یک فیزیوتراپیست یک برنامه درمانی شخصی را برای هر بیمار بر اساس علائم، سابقه پزشکی و معاینه فیزیکی ایجاد می کند. برنامه درمانی ممکن است در طول زمان با پیشرفت بیمار تنظیم شود.
مدیریت درد: مدیریت درد جزء ضروری فیزیوتراپی برای تنگی کانال نخاعی است. فیزیوتراپیست ممکن است از تکنیک های مختلفی برای مدیریت درد استفاده کند، مانند تحریک الکتریکی، اولتراسوند یا طب سوزنی.
آموزش: یک فیزیوتراپیست می تواند به بیماران در مورد وضعیت آنها آموزش دهد و تکنیک هایی را برای مدیریت علائم به آنها آموزش دهد. بیماران ممکن است در مورد وضعیت مناسب، مکانیک بدن و تمریناتی که می توانند در خانه انجام دهند تا علائم خود را کاهش دهند، یاد بگیرند.
درباره کلینیک فیزیوتراپی فانتوم بیشتر بخوانید.
درمان های غیر جراحی
در مواردی که بیمار با درد شدید مراجعه میکند و امکان انجام ورزش و درمانهای مشابه وجود ندارد، استفاده از داروهای ضد التهاب، استراحت و گرم نگه داشتن کمر برای رهایی بیمار از وضعیت نامناسب فعلی درمان اولیه هستند. با کاهش شدت علائم میتوان سایر درمانها مثل ورزشها و نرمشهای خانگی، آب درمانی و فیزیوتراپی را آغاز کرد مشروط به اینکه وضعیت بیمار نشانه‌ای از نیاز به جراحی اورژانسی نداشته باشد. این شرایط نیازمند جراحی اورژانسی در ادامه متن ذکر میشوند. اگر با انجام این درمانها علائم بیمار بهتر شود، درمانهای نگه دارنده مثل ورزشهای سالم منظم از جمله پیاده روی و شنا و همینطور پرهیز از ایجاد فشار نامتعارف روی کمر را میتوان برای ادامه درمان کافی دانست. اما گاهی میزانی از درد باقی می‌ماند که راههای مختلفی برای کنترل آن وجود دارد؛ از درمانهای دارویی با دوز کم تا تزریق اپیدورال کمری با این هدف که بیمار بتواند به زندگی طبیعی خود بازگردد.
بیشتر بخوانید: مسکن فوری برای رفع درد کمر
جراحی تنگی کانال نخاعی کمری
اما همواره بیمارانی هستند که متاسفانه به هیچ کدام از درمانهای غیر جراحی پاسخ نمی دهند و انجام جراحی تنها راه نجات آنها برای بدست آوردن توانایی حرکت است. دو مورد وجود دارد که فرد را نیازمند جراحی اورژانسی در اولین فرصت ممکن میکند: ضعف در پاها به شکلی که بیمار نه به علت درد، بلکه به علت توان کم عضلات پاها قادر به حرکت نباشد؛ و بی اختیاری ادرار یا مدفوع که از دست دادن زمان برای جراحی این بیماران به معنی برگشت ناپذیر بودن این علائم است.
در این جراحی قسمتی از استخوانهای اطراف کانال نخاعی برداشته میشوند و رباط های سفت و بزرگ شده خارج میگردند و تا فشار از روی عناصر عصبی برداشته شود. در این عمل لازم است میزان تراشیدن استخوانها و برداشتن رباط ها در حدی باشد که سبب ناپایداری ستون فقرات نگردد وگرنه به غیر از آزاد کردن عناصر عصبی، چاره‌ای جز استفاده از پلاتین برای ثابت کردن مهره‌های ناپایدار وجود ندارد؛ گرچه استفاده از پلاتین منجر به محدودیت حرکت در کمر و نیاز به مراقبت بیشتر بعد از عمل میگردد.
متاسفانه امروزه به شکل نامتعارف و بیش از حد از پلاتین گذاری در جراحی تنگی کانال ستون فقرات استفاده میشود که نتایج و عوارض غیرقابل برگشتی در آینده میتواند برای بیمار به همراه داشته باشد؛ و از سوی دیگر در بیماری که به جز تنگی کانال دچار ناپایداری و لقی مهره کمری هم باشد، بکارگیری پلاتین برای ایجاد ثبات مهره‌ها کاملا لازم و ضروری است و عدم ایجاد ثبات میتواند در آینده سبب تشدید ناپایداری و نیاز به عمل مجدد گردد.
فهرست مطالب مرتبط(روی آنها کلیک کنید)
مراقبت های بعد از جراحی تنگی کانال نخاع کمری
بعد از جراحی تنگی کانال نخاعی کمر، مراقبت هایی لازم است تا به بهبودی بیمار کمک شود و عوارض بعد از جراحی کاهش یابد. برخی از این مراقبت ها شامل موارد زیر است:
استراحت کردن :استراحت کردن برای چند روز پس از جراحی ممکن است لازم باشد تا بیمار کاملا بهبود یابد.
تغذیه : تغذیه مناسب بعد از جراحی بسیار مهم است تا بدن بیمار قدرت بیشتری برای بهبودی داشته باشد. باید به مصرف مواد غذایی با کیفیت و ترکیبی از پروتئین، ویتامین، و مواد معدنی کافی توجه شود.
کنترل درد : درمان درد بعد از جراحی بسیار مهم است تا بیمار بتواند بهبود خود را ادامه دهد. داروهای ضد درد میتوانند برای کاهش درد به کار روند.
تمرینات فیزیکی : تمرینات فیزیکی که به طور منظم و با توجه به وضعیت بیمار تعیین میشود، میتواند به بهبود عملکرد بیمار در طولانی مدت کمک کند.
مراقبت از زخم : در صورت داشتن زخم در جای عمل جراحی، مراقبت‌هایی برای پیشگیری از عفونت و تسریع در بهبودی لازم است.
پیگیری مرتب : بعد از جراحی، پیگیری روند درمان با پزشک و فیزیوتراپیست بسیار مهم است تا بهبودی بیمار به خوبی پیش برود. برنامه‌های درمانی توسط پزشک و فیزیوتراپیست تعیین خواهند شد و باید به طور منظم پیگیری شوند.