• اسكليوز چیست؟
• علائم و نشانه ها اسكليوز
• درمان اسکولیوز
• ورزش و فیزیوتراپی همراه با استفاده از بریس
• عمل جراحی اسکولیوز

اسكليوز چیست؟

انحراف جانبي ستون فقرات (اسكليوز ) از شايعترين و جدي ترين اختلالات انحناي ستون فقرات و معمولا همراه با انحناي خارجي، چرخش ستون فقرات و برآمدگي اندك فقرات سينه اي مي باشد. درمان در صورتي ضرورت مي يابد كه انحناي خارجي بيش از ١٠ درجه باشد. اين انحنا اغلب با چرخش جسم مهره ها همراه است. اسكليوز متحرك، انعطاف پذير بوده و مي تواند ناشي از حالت بدني ضعيف، تفاوت طول اندام هاي تحتاني، قوام بدني ضعيف و خميدگي هاي بيمارگونه مفصل ران يا درد باشد.

در افراد سالم، مهره ها از گردن تا مهره هاى پايين كمر، در امتداد هم، صاف بر روى هم قرار مى گيرند. اگر در هر بخشى از ستون فقرات وجود داشته باشد، اسكليوز حتما توسط پزشك و متخصص ستون فقرات به وسيله معاينه و عكس راديوگرافى تشخيص داده مى شود.

علائم و نشانه ها اسكليوز

از علائم اسكوليوز در بچه ها و افراد نوجوان مي توان به غيرقرينه بودن شانه ها، افتادگي شانه در يك سمت، غير قرينگي لگن و وجود انحراف در ستون فقرات مي باشد. در بعضي افراد قوز پشتي (هايپركيفوز) هم ممكن است ديده شود. در انحراف هاي شديد گاهي مشكلات تنفسي در افراد ديده مي شود.

در اغلب موارد، شروع بیماری اسکولیوز (انحراف ستون فقرات)، تدریجی و بدون درد است. اسکولیوز معمولا در هنگام خم شدن به جلو بیشتر قابل مشاهده است. گاهی اوقات ممکن است کودکی به اسکولیوز خفیف دچار شده باشد بدون این که خودش و یا والدینش متوجه این وضعیت شوند. این امر اغلب به این دلیل است که این بیماری معمولا در سنین نوجوانی و بلوغ رخ می دهد و در این سن، کودکان معمولا خجالتی هستند و والدین پشت عریان آن ها را نخواهند دید تا متوجه مشکل شوند. اسکولیوز (انحراف ستون فقرات) می تواند موجب درد خفیف و عدم تعادل عضلات شود. اگر اسکولیوز تشدید یابد، می تواند بدشکلی بیشتری ایجاد کند. این امر به این دلیل است که وقتی ستون فقرات به یک سمت منحرف می شود، با تشدید این انحراف، استخوان های کوچک (مهره ها) که ستون فقرات را تشکیل می دهند نیز پیچ می خورند. در این حالت همه ی عضلات، رباط ها و دنده های متصل به آن ها نیز همراهشان پیچ می خورند. در نتیجه:

بیشتر بخوانید

اگر اسکولیوز در ناحیه ی قفسه ی سینه ایجاد شده باشد، دنده ها و تیغه ی شانه (کتف) به شکل یک برآمدگی در یک سمت از پشت، بیرون می زنند. همچنین ممکن است یک شانه پایین تر از شانه ی دیگر قرار بگیرد و یک کتف ممکن است بالاتر از دیگری قرار بگیرد.

اگر اسکولیوز در ناحیه ی کمر ایجاد شود، می تواند باعث شود که لگن در یک سمت به جلو کشیده شود و یک پا ممکن است از پای دیگر کوچکتر به نظر برسد.

چنانچه اسکولیوز (انحراف ستون فقرات) شدید باشد و درمان نشود، می تواند بعدا در زندگی فرد مشکلاتی ایجاد کند. برای مثال اگر بدشکی در ناحیه ی سینه خیلی شدید باشد، ممکن است فرد به کمردرد های شدید و مشکلات قلبی و تنفسی دچار شود. به هر حال این حالات به ندرت اتفاق می افتد.

اسكوليوز درجات مختلفي مي تواند داشته باشد از ۵۰ درجه تا ۶۰ درجه و در مهره هاي سينه اي يا كمري به صورت تكي و گاهي دوبل مي تواند رخ دهد.

انواع مختلف اسكوليوز وجود دارد. اسكوليوز به انواع ساختاري، عصبي، عضلاني ،و اسكوليوز ايديوپاتيك (بدون علت مشخص) دسته بندي مي شود.

درمان اسکولیوز

بسته به ميزان انحراف، سن فرد و ميزان پيشرفت انحناي اسكوليوز درمان هاي متعددي از ورزش، فيزيوتراپي، بريس هاي ستون فقرات و جراحي وجود دارد.

ورزش هاي گوناگون براي درجات خفيف تا متوسط ستون فقرات وجود دارد ولي با توجه به درجه انحناي اسكوليوز و ناحيه تحدب، ورزش مناسب بايد توسط درمانگر، فرد به فرد داده شود. بنابراين نمي توان يك ورزش كلي براي تمام افراد داده شود.

بیشتر بخوانید

ورزش و فیزیوتراپی همراه با استفاده از بریس

در مورد کودکانی که نیاز به استفاده از بریس دارند، یک برنامه ی ورزشی می تواند به بهبود مشکل کودک و همچنین کجی کشکک زانو کمک کند و در مدتی که از بریس استفاده نمی شود، ماهیچه ها را محکم نگه می دارد.باید توجه کنیم که برای هر بیمار برطبق زاویه اسکولیوز و نوع آن درمانهای ورزشی متفاوت خواهد بود.

تمرینات ورزشی و فیزیوتراپی موجب بهبود موارد زیر می شود

• تحرک قفسه ی سینه
• تنفس مناسب. تمرینات هوازی می تواند به بهبود و یا جلوگیری از کاهش عملکرد ریه کمک کند.
• قدرت عضلانی (به خصوص در عضلات شکم)
• انعطاف پذیری ستون فقرات.افرادی که تمرینات ورزشی به منظور بهبود انعطاف پذیری نیم تنه انجام می دهند، احتمال بهبود خمیدگی و انحراف ستون فقراتشان وجود دارد.

وضعیت صحیح بدن. تمرین کردن برای داشتن ژست صحیح مخصوصا جلوی آینه یک بخش بسیار مهم از هر برنامه ی فیزیوتراپی است. فردی که به خمیده بودن ستون فقراتش عادت کرده است، وقتی برای اولین بار به او آموزش داده می شود که چگونه به نحو صحیح باید ستون فقراتش را نگه دارد، ممکن است احساس کند که در این حالت ستون فقراتش کج می باشد. در این صورت با نگاه کردن در آینه می توانید وضعیت صحیح بدن را بررسی کنید.

فرد همچنین باید آموزش ببیند که در هنگام استفاده از بریس فعالیت های روزانه اش را انجام دهد.

عمل جراحی اسکولیوز

اسکولیوز (انحراف ستون فقرات) شدید معمولا در طول زمان تشدید می یابد، بنابراین پزشک شما ممکن است روش عمل جراحی، جهت درمان انحراف ستون فقرات (اسکولیوز) را پیشنهاد دهد تا از شدت خمیدگی ستون فقرات بکاهد و از بدتر شدن آن جلوگیری کند.

بیشتر بخوانید

رایج ترین نوع عمل جراحی اسکولیوز (انحراف ستون فقرات) پیوند ستون مهره ها است. در عمل جراحی پیوند ستون مهره ها جراح، یک یا چند استخوان ستون فقرات (مهره ها) را به هم متصل می کند، بنابراین این مهره ها دیگر قادر نخواهند بود که به طور مستقل حرکت کنند. قطعاتی از استخوان یا مواد شبیه استخوان در بین مهره ها قرار داده می شوند. میله های فلزی، قلاب یا پیچ و پلاک معمولا آن قسمت از ستون فقرات را بی حرکت و صاف نگه می دارند، در این حالت مواد استخوانی جدید و استخوان قدیم به هم جوش می خورند. معمولا عمل جراحی تا زمانی که رشد استخوان های کودک متوقف شود، به تعویق می افتد. چنانچه اسکولیوز (انحراف ستون فقرات) در سنین پایین به سرعت در حال پیشرفت باشد، جراح می تواند میله های فلزی داخل ستون مهره ها قرار دهد که طول آن با رشد کودک قابل تنظیم باشد. این میله ی قابل تنظیم به بخش های بالایی و پایینی خمیدگی ستون مهره ها متصل می شود و معمولا طول آن باید پس از گذشت هر 6 ماه افزایش یابد. برجستگی قفسه سینه (پکتوس کاریناتوم، سینه کبوتری یا سینه کفتری) بدشکلی‌ای در ناحیه قفسه سینه است که در اثر آن غضروف دنده و استخوان جناغ سینه (استرنوم) برآمده می‌شود. موارد خفیف نیازی به درمان ندارد، اما موارد متوسط تا شدید را می‌توان با موفقیت با بریس درمان کرد.

فیزیوتراپیست پس از بررسی علامت ها می تواند برنامه‌ی مناسبی برای درمان بیمار انتخاب کند. خدماتی مانند الکتروتراپی و اولتراسوند، تکار، لیزر، طب سوزنی ،ماساژتراپی ،کامپرشن تراپی و منوال تراپی در تخصصی ترین فیزیوتراپی زنجان می‌تواند به کاهش درد و التهاب ناحیه کمک نموده، همچنین باعث افزایش سرعت ترمیم قسمت آسیب دیده شوند.