سندرم تونل کوبیتال
به درگیری عصب اولنار در قسمت داخلی آرنج (پشت اپی کندیل داخلی) سندرم تونل کوبیتال می‌گویند. علت نامگذاری این عارضه به این خاطر است که درگیری در ناحیه آرنج بوده و واژه‌ی کوبیتال به معنی هر چیزی است که مربوط به آرنج باشد. این درگیری در آقایان بیشتر از خانم‌ها بوده است. عصب اولنار جزو اعصاب محیطی می‌باشد که به همراه اعصاب دیگر از مهره‌های گردن خارج شده، از بازو و آرنج عبور کرده و به بخشی از پوست و عضلات ناحیه ساعد عصب‌دهی می‌کند. پس از آن عصب دهی قسمت کف دست، انگشت کوچک و نیمه‌ی داخلی انگشت حلقه را بر عهده دارد. عصب اولنار از فضای پشت اپی کندیل داخلی (برجستگی داخلی سر بازو در مفصل آرنج که با لمس نیز مشخص می‌باشد) عبور کرده و به سمت ساعد و انگشتان می‌رود. گرچه به هر دلیلی این شیار پشت اپی کندیل داخلی تنگ شود، عصب عبور کرده تحت فشار قرار می‌گیرد و علائم خود را به شکل درد، بی حسی و ضعف عضلات ساعد و انگشتان نشان می‌دهد. سندرم تونل کوبیتال پس از سندرم تونل کارپال (تحت فشار بودن عصب مدین در تونل جلوی مچ دست) از شایع‌ترین درگیری‌های عصب در اندام فوقانی می‌باشد.
دلایل بروز سندرم تونل کوبیتال
- دررفتگی و یا شکستگی مفصل آرنج و آسیب به عصب اولنار
- خونریزی و ایجاد هماتوم در اطراف عصب اولنار و تحت فشار قرار گرفتن عصب
- طولانی قرار گرفتن آرنج در حالت خمیده (مانند خم ماندن طولانی آرنج حین صحبت با تلفن) و یا تکیه دادن آرنج (بخصوص لبه‌ی داخلی آن) روی سطح سخت
- آرتروز آرنج و ایجاد زوائد استخوانی در لبه‌های استخوانی
- حرکات تکراری و مداوم آرنج ممکن است موجب آسیب به عضلات بافت نرم اطراف مفصل شده و التهاب ایجاد کند. با تکرار حرکات و فشار روی مفصل منجر به تنگ شدن فضای کوبیتال خواهد شد و عصب اولنار دچار فشردگی می‌شود.
- وجود تومور یا گانگلیون در قسمت داخلی آرنج
علائم سندرم تونل کوبیتال
- احساس درد در دست و انگشت کوچک و نیمه‌ی داخلی انگشت حلقه
- گزگز و بی‌حسی به‌خصوص در شب (قسمت داخلی ساعد و دو انگشت کوچک)
- سوزن سوزن شدن و تشدید علائم هنگامی که مفصل آرنج در حالت خم نگه داشته شود
- درد در قسمت داخلی آرنج
- احساس ضعف در انگشتان هنگام گرفتن اشیاء و انجام حرکات ظریف توسط انگشتان
- در موارد شدید ممکن است منجر لاغری عضلات کف دست شود.
تشخیص سندرم تونل کوبیتال
پزشک علائم بالینی بیمار را بررسی می‌کند و شرح حال بیمار گرفته می‌شود، همچنین قدرت عضلات چک خواهد شد، با زدن ضرباتی در پشت اپی کندیل داخل روی محل عبور عصب علائم به شکل درد و گزگز در دست و انگشتان ایجاد می‌شود که خود نشان‌دهنده‌ی تحت فشار بودن عصب در ناحیه آرنج می‌باشد همچنین پزشک تست هدایت عصبی و الترومیوگرافی EMG نیز از بیمار خواهد گرفت که در این تست‌ها میزان درگیری عصب و محل تحت فشار بودن عصب مشخص خواهد شد گاهی اوقات عصب در ناحیه‌ای دیگر مانند گردن ممکن است تحت فشار قرار گیرد. گاهی ممکن است به دلیل آرتروز و وجود زوائد استخوانی (خار استخوانی) قسمت داخلی آرنج، عصب تحت فشار قرار گیرد. برای شناسایی این عامل ممکن است پزشک درخواست عکس x-Ray از ناحیه آرنج نماید.
درمان سندرم تونل کوبیتال
اگر این عارضه در اوایل ابتلا شناسایی شود و درمان زود‌تر شروع شود به خوبی برطرف خواهد شد و لازم است بیمار پس از بهبود مواردی که باعث جلوگیری از بازگشت علائم می‌شود را رعایت نماید. درمان سندرم تونل کوبیتال به شرح زیر می‌باشد:
- استراحت و پرهیز از هرگونه فعالیت تکراری در ناحیه آرنج و عدم خم کردن طولانی آرنج یا تکیه دادن آرنج روی سطوح سفت
- در صورت درد و التهاب در سطح داخلی آرنج کمپرس یخ روی ناحیه به مدت 10 تا 15 دقیقه جهت کاهش التهاب
- استفاده از پد آرنج برای محافظت از آرنج در برابر فشار‌های وارده
- بستن آرنج بند در هنگام شب برای جلوگیری از خم ماندن طولانی آرنج و تحت فشار قرار گرفتن عصب اولنار
- استفاده از دارو‌های ضد التهاب غیر استروئیدی مانند ایبوپروفن و ناپروکسن برای کاهش التهاب و درد
فیزوتراپی
فیزیوتراپی در درمان این سندرم بسیار موثر می‌باشد. فیزیوتراپیست پس از بررسی علت تحت فشار بودن عصب می‌تواند برنامه‌ی مناسبی برای درمان بیمار انتخاب کند. خدماتی مانند الکتروتراپی و اولتراسوند، تکار، لیزر، طب سوزنی ،ماساژتراپی ،کامپرشن تراپی و منوال تراپی در تخصصی ترین فیزیوتراپی زنجان می‌تواند به کاهش درد و التهاب ناحیه کمک نموده، همچنین باعث افزایش سرعت ترمیم عصب آسیب دیده شوند. به موازات کاهش علائم لازم است عضلات ضعیف و دچار آتروفی تقویت شوند تا توان عملکردی عضلات به قبل از آسیب بازگردد.
جراحی
جراحی اگر هیچ یک از اقدامات غیر تهاجمی موثر واقع نشود ممکن است جراحی انجام شود که معمولا عصب اولنار از پشت به جلوی آن منتقل نشود و اینگونه فشار از روی عصب برداشته می‌شود گاهی نیز اپی کندیل تراشیده یا کلا برداشته می‌شود . هر یک از روش‌ها بستگی به علت تحت فشار بودن عصب و نظر پزشک خواهد داشت. پس از عمل تا مدتی بیمار نباید بار‌های سنگین بلند کرده و از خم و راست کردن زیاد آرنج باید اجتناب کند. بهبود علائم ممکن است خیلی زود مشخص نشود و چند ماه طول بکشد.