• علل رایج در رفتگی شانه
• نشانه ها و علائم در رفتگی شانه
• فیزیوتراپی چگونه می تواند به در رفتگی شانه کمک کند؟
• در خانه چه کاری برای بهبود وضعیت شانه می توان انجام داد

در رفتگی شانه

در رفتگی شانه هنگامی اتفاق می افتد که مفصل توپی شانه (معروف به سر) یا هومروس با فشار از سوکت تیغه شانه (کتف) جدا می شود. فیزیوتراپی برای بهبود کامل در رفتگی شانه و ترمیم بافت نرم ضروری خواهد بود.

مفصل توپی که نسبتاً بزرگ است در یک سوکت کم عمق قرار گرفته است و باعث می شود مفصل شانه بسیار متحرک اما ناپایدار باشد و در معرض جابجایی جزئی (برآمدگی) و دررفتگی قرار گیرد.

دررفتگی آسیب شدید مفصل است که شامل پارگی رباط ها و سایر ساختارهای اطراف شانه می شود. دررفتگی مفصل قابل ترمیم نیست.

ترمیم آسیب بافت نرم و بازیابی قدرت و انعطاف پذیری ایمن شانه نیازمند درمان و توانبخشی مداوم است.

متخصصان فیزیوتراپی مهارت های بسیاری دارند که می تواند به توانبخشی شما کمک کند. 95 درصد دررفتگی های شانه قدامی است و سر هومرال به جلوی بدن حرکت می کند.

دررفتگی قدامی معمولاً در افراد جوان تر اتفاق می افتد. دررفتگی های خلفی که در آن سر هومروس به عقب جابجا می شود بسیار کمتر اتفاق می افتند و به همین دلیل اغلب این مشکل که در ابتدا تشخیص داده نمی شود.

حدود 90 درصد ورزشکاران زیر 40 سال به طور مکرر دچار در رفتگی شانه می شوند و دلیل آن موقعیت شانه (دور شدن از مرکز بدن و چرخش به بیرون) هنگام حرکات آبشاری مانند حرکات در شنا و پرتاب است.

گاهی ممکن است عصب زیر بغل هنگام جابجایی آسیب ببیند که می تواند منجر به ضعف موقتی عضله دلتوئید شده و بلند کردن بازو را دشوار کند.

علل رایج در رفتگی شانه

دلایل دررفتگی و نیمه دررفتگی شانه و ناپایداری آن بسیار زیاد است. اگر سطح مفصل شکلی متفاوت داشته باشد به‌عنوان‌مثال اگر حفره گلنوئید کمی پهن‌تر از حد معمول باشد و یا سر استخوان بازو شکل بیضی به خود بگیرد  ممکن است مفصل ازلحاظ آناتومی در مقایسه با سایر افراد کمتر پایدار باشد.

ساختارهای متفاوتی از پایداری و ثبات مفصل شانه پشتیبانی می‌کنند، مانند:

• لابروم گلنوئید: یک حلقه غضروفی است که حفره گلنوئید را عمیق‌تر می‌کند و درنتیجه ثبات شانه افزایش می‌یابد.
• کپسول مفصلی: از یک غشاء تشکیل شده که کل مفصل را دربر می‌گیرد و یک پایداری برای کل مفصل ایجاد می‌کند، همچنین درون خود مایع مفصلی (مایع سینوویال) را نگه می‌دارد که باعث روان‌سازی سطح استخوان‌ها می‌شود.
• رباط‌ها: استخوان‌ها را نزدیک به یکدیگر نگه‌داشته و از حرکت نابجای آن‌ها جلوگیری به عمل می‌آورد.
• عضلات: با کمک رباط‌ها از ایجاد حرکت‌های ناخواسته جلوگیری به عمل می‌آورند، همچنین باعث حرکت مفصل نیز می‌شوند.
• ممکن است بی‌ثباتی شانه توسط عوامل زیر ایجاد شود:
• تروما: (بی‌ثباتی شانه در اثر سانحه) معمولاً به دلیل یک حادثه و یا آسیب خاص در ساختارهای پایدار کننده شانه، ایجاد می‌گردد.
• مصدومیت‌های قدیمی: برای مثال ممکن است آسیب قدیمی باعث ضعف کپسول گردد که در پی آن نیمه دررفتگی شانه رخ می‌دهد. به این نوع بی‌ثباتی” نیمه دررفتگی پس از سانحه ” می‌گویند.
• شل شدن مفصل (بی‌ثباتی غیرتهاجمی): ممکن است به خاطر اختلالات آناتومیک، یا برخی از شرایط (مانند ضعیف شدن ماهیچه‌ها در بارداری) مفاصل دچار حالتی شوند که به آن شلی مفاصل یا هایپرموبیلیتی می‌گویند.
• ایجاد بی‌ثباتی حاد در یک مفصل آسیب‌دیده: معمولاً زمانی پدید می‌آید که یک آسیب حاد بر یک مفصلی که از قبل دچار نقص بوده، وارد می‌شود.

نشانه ها و علائم در رفتگی شانه

• ظاهر شانه خارج از حالت طبیعی می باشد
• ورم یا کبودی
• درد شدید
• عدم توانایی برای حرکت دادن مفاصل شانه

دررفتن شانه می تواند همچنین باعث بی حس شدن، ضعف یا احساس سوزش در نواحی نزدیک آسیب دیدگی مثل ناحیه گردن یا پایین بازوی فرد شود. در علائم در رفتگی شانه عضلات شانه ممکن است در این حالت دچار اسپاسم شوند و این مشکل معمولاً با افزایش درد همراه است. دررفتگی کتف می تواند در نتیجه آسیب های ورزشی، صدمه های مربوط به فعالیت های شدید، افتادن یا تصادف کردن ایجاد شود.

فیزیوتراپی چگونه می تواند به در رفتگی شانه کمک کند؟

در رفتگی شانه حاد در ابتدا باید جا انداخته شود. سپس لازم است شانه برای اصلاح بافت های نرم تر به مدت 3 تا 6 هفته بی حرکت بماند.

با استفاده از آویز دست می توان شانه را بی حرکت نگه داشت. اما بهترین روش استفاده از نوار برای کوتاه نگه داشتن بافت های نرم است.

در این مرحله می توان تمرینات ایزومتریک (بدون حرکت مفصل) و انقباضات عضلات تیغه شانه (عضلات کتف) را شروع کرد.

هنگامی که در شانه احساس درد نداشتید می توانید تمرینات بیشتر عضلات گرداننده شانه را آغاز کنید.

تقویت عضله دلتوئید نیز به خصوص در صورتی که به عصب زیر بغل آسیب وارد شده باشد از اهداف فیزیوتراپی است.

متخصص فیزیوتراپی باید مطمئن شود که در بدن و پاهای خود کنترل مناسب دارید. تا فشار بیشتری به شانه وارد نشود.

لازم است استقامت و همچنین قدرت عضلات شانه خود را افزایش دهید.

به شما تمریناتی برای بهبود گیرنده های حرکتی مفصل داده می شود چراکه شانه در پاسخ به فشارهای مختلف ناشی از آسیب دیدگی به طور خودکار اصلاحات دقیقی انجام می دهد که در حالت طبیعی اتفاق نمی افتد و نیازمند تمرین است.

فیزیوتراپی تا چه اندازه برای دررفتگی شانه مؤثر است؟

متأسفانه دررفتگی مجدد در جوانان و ورزشکاران بسیار رایج بوده و دلیل آن بهبودی ناقص یا طولانی مدت رباط هایی است که سر هومرال را در محل خود نگه می دارند.

این بدان معناست که فیزیوتراپی به تنهایی برای تثبیت مفصل مؤثر نیست. سخت تلاش کردن در برنامه توانبخشی فیزیوتراپی پس از در رفتگی شانه بهترین فرصت برای بازیابی قدرت و کنترل عضلات است. تا جای ممکن از جراحی خودداری کنید.

در صورتی که بعداً نیاز به جراحی باشد تلاش های شما هدر نخواهد رفت. زیرا با شانه سالم تر که احتمال بهبودی بیشتری دارد عمل خواهید شد.

در صورتی که بیش از یک دررفتگی داشته باشید احتمالاً به عمل جراحی تثبیت نیاز خواهید داشت که پس از آن برای رسیدن به بهترین نتایج باید یک برنامه فشرده فیزیوتراپی بعد از عمل را دنبال کنید.

در خانه چه کاری برای بهبود وضعیت شانه می توان انجام داد

در صورتی که در رفتگی شانه حاد دارید باید تا زمان بهبودی ساختارها استراحت کنید.

نمی توانید رانندگی کنید. همچنین باید از انجام فعالیت هایی که در آن بازو از پهلو فاصله گرفته و شانه به سمت بیرون چرخانده می شود (حرکت دست به پشت آرنج) مانند بستن کمربند ایمنی یا موها خودداری کنید.

هنگامی که با انجام تمام حرکات در شانه احساس درد نداشته باشید می توانید در خانه تمریناتی را برای تقویت عضلات گرداننده شانه انجام دهید.

برای شروع بازوی خود را در کنار بدن نگه دارید (نباید مجدداً به خود آسیب برسانید). و در حالی که قفسه سینه خود را بالا نگه داشته اید اجازه دهید ساعدتان به آرامی از آرنج به عقب برگردد (چرخش بیرونی راحت).

سپس با استفاده از یک کش قدرتی ورزشی سبک به آرامی ساعد خود را کمی به جلو بکشید. به طوری که دست دقیقاً در مقابل آرنج قرار گیرد(چرخش داخلی کم).

می توان از این کش های قدرتی برای کنترل تمرینات کانسنتریک (کوتاه کردن) و اکسنتریک (کشیدن) عضلات گرداننده شانه استفاده کرد.

همچنین می توانید برای تقویت پاها و بدن خود به شرطی که تحت فشار قرار نگیرید تمریناتی انجام دهید و این بدان معناست که باید از نشستن خودداری شود.

چه مدت طول می کشد تا بهتر شوم؟

درمان در رفتگی شانه تا سه ماه طول می کشد. اما اگر می خواهید دوباره با خیال راحت ورزش مورد نظر خود را انجام دهید باید 6 تا 12 ماه منتظر بمانید.

با رسیدن به نقاط عطف توانبخشی، اطمینان به استفاده از شانه و یک آزمایش عملکرد قبل از بازگشت کامل به تمرین می توان دوباره ورزش کردن را از سر گرفت.

از دویدن حداقل برای شش هفته خودداری کنید. چراکه حرکت بازوها بهبودی را به تأخیر انداخته و درد را افزایش می دهد. دوچرخه سواری از گزینه های مناسب برای حفظ تناسب اندام است.